Nederland een stukje mooier maken. Maar ook veiliger en leefbaarder. Robbert Visser, projectmanager Selectieve Onttrekking IJmuiden bij Rijkswaterstaat, werkt graag samen met zijn team aan projecten die volgens hem het verschil maken. Sinds vorig jaar mei heeft hij zijn tanden gezet in de zoutdam in het Binnenspuikanaal van het sluizencomplex in IJmuiden. Een installatie die de verzilting in het Noordzeekanaal moet terugdringen. Maar hoe verloopt de bouw van de zoutdam? En lukt de oplevering in 2024?
“We hebben veel internationale belangstelling voor dit project.”
Robbert Visser, projectmanager Selectieve Onttrekking IJmuiden, Rijkswaterstaat. Foto Joanne de Lijster.
Al jaren werkt Visser aan ‘natte’ projecten, zoals de nieuwe sluis Eefde en sluis II in Tilburg. Als projectmanager Selectieve Onttrekking IJmuiden is hij verantwoordelijk voor de bouw en oplevering van de zoutdam. Een installatie om de verzilting in het Noordzeekanaal terug te dringen. Doordat de nieuwe Zeesluis IJmuiden vorig jaar in gebruik is genomen, stroomt er ten opzichte van de Noordersluis veel meer zoutwater het Noordzeekanaal in. Tot de zoutdam functioneert, blijft de Noordersluis in gebruik en wordt de nieuwe Zeesluis IJmuiden beperkt gebruikt. Waar komt Vissers fascinatie voor sluizen vandaan? “Een sluis bestaat uit zoveel verschillende kleine onderdelen. Waar allerlei mensen aan werken. Als één onderdeel niet functioneert, dan doet de hele machine het niet. Terwijl een heel gebied er afhankelijk van is”, vertelt de projectmanager gepassioneerd over de complexiteit van een sluis. “Het zijn unieke en mooie projecten.”
De Middensluis op het sluizencomplex. Foto Joanne de Lijster.
Als streekgenoot die in de regio is opgegroeid, kent hij het Noordzeekanaalgebied op zijn duimpje. Zijn werkplek in IJmuiden voelt dan ook als thuiskomen. Wat het werken voor Rijkswaterstaat in het Noordzeekanaalgebied zo leuk maakt? “Er komt zoveel samen in dit gebied: scheepvaart, waterstaat en woningbouw. Dat maakt het een interessante omgeving. Maar ook een ingewikkelde; we hebben met veel verschillende partijen te maken en soms schurende belangen. Maar als de puzzel is gelegd en we tot een mooi eindresultaat komen, dan geeft dat veel voldoening.” Waar hij het meest trots op is? “De starthandeling van de bouw van de Selectieve Onttrekking vorig jaar oktober. Op dat moment gingen we over van praten over het project tot daadwerkelijke uitvoering. Van papierwerk naar bouw. Het moment dat ik naar buiten liep en het werk gestart zag, voelde ik mij gigantisch trots. We maken Nederland mooier. En brengen zout terug naar de zee.”
Selectieve Onttrekking: had deze naam niet eenvoudiger gekund?
“Ik heb mij daar ook over verwonderd toen ik bij Rijkswaterstaat begon. De installatie is een soort (zoutwater)brievenbus. Zoutwater is zwaarder dan zoetwater, waardoor het naar de bodem zakt. Door een opening onderin de dam te maken, stroomt het zoute water via het Spui- en Gemaalcomplex terug naar de zee. Je bent dus selectief zoutwater aan het onttrekken, maar dat is voor een leek niet direct duidelijk. We noemen het overigens steeds vaker de zoutdam, al is het eigenlijk ook een zoetdam. De dam houdt namelijk zoetwater tegen en voert het zoute water af. Maar dat is een andere discussie.”
Wat is het belang van deze zoutdam?
“De nieuwe Zeesluis IJmuiden is groter dan de Noordersluis, waardoor er tijdens een schutting meer zout van de zee het Noordzeekanaal instroomt. Om verdere verzilting tegen te gaan, bouwen we een zoutdam. We verbeteren hiermee de zoutwaardes en dus de waterkwaliteit van het Noordzeekanaal. En voorkomen dat er verzilting optreedt in naastgelegen gebieden. Als de zoutdam is gerealiseerd, kan de Zeesluis IJmuiden 24/7 worden gebruikt. Momenteel draait deze zeesluis nog niet op volle toeren.”
Wat maakt dit voor jou zo’n uniek project?
“We hebben nooit eerder op zo’n schaal in Nederland aan een dergelijke installatie gewerkt. We gaan 27 meter de hoogte in met de pijlers en moeten 28 meter beneden het Normaal Amsterdams Peil (NAP) duikwerkzaamheden uitvoeren. Ook werken we met meer dan 25 kilometer aan ankers, waarvan sommige meer dan 70 meter lang zijn. Niets is standaard bij dit complexe project, het is allemaal maatwerk. Van een duikteam tot het werken op hoogte; er komt van alles samen in dit project. Het is een technisch hoogstandje. We hebben interesse van beleidsmakers en projectmanagers uit andere landen. Recent is de Panamese kanaalautoriteit langsgekomen. In Panama is verzilting ook een uitdaging. Dat we zo vooruitstrevend bezig zijn, merken we aan de internationale belangstelling.”
Bouwterrein zoutdam, bouw pijler. Foto Ko van Leeuwen.
Hoe wordt er in de tussentijd voor gezorgd dat de zoutwaardes in het Noordzeekanaal niet te hoog oplopen?
“Op dit moment worden schepen aanbodgestuurd geschut. Dit betekent dat we afhankelijk van het aanbod van schepen wisselend de Noordersluis of Zeesluis IJmuiden inzetten. Daarnaast monitort Rijkswaterstaat met metingen de zoutwaardes in het Noordzeekanaalgebied. Lopen de waarden te hoog op? Dan gaan we via slim watermanagement, een methode waarbij we met verschillende partijen actief samenwerken op het gebied van waterbeheer, extra water afvoeren via het Amsterdam-Rijnkanaal naar het Noordzeekanaal en bij IJmuiden naar zee brengen. Dit is een soort van ‘zoetspoelen’ in het reguliere waterbeheer. Mocht er onvoldoende water beschikbaar zijn dan gaan we over op aangepast schutten in IJmuiden.”
Met welke obstakels heb je te maken bij de bouw van de zoutdam?
“De juiste mensen op de juiste plek krijgen met het juiste materiaal, is soms een enorme puzzel voor onze opdrachtnemer. De oorlog in Oekraïne helpt hier niet bij, omdat we te maken hebben met leveringsproblemen van bijvoorbeeld staal.”
Hoe verloopt het project verder?
“De vertraging die we opliepen door het staaltekort, hebben we ingelopen. De bouw loopt voorspoedig. Het vierde deel van de pijlers is gestort. Elke maand wordt er één deel gestort, in totaal acht delen. Zolang het nog niet nodig is om in de weekenden te werken, lopen we goed op schema.”
Bouwterrein zoutdam. Foto Topview Luchtfotografie.
Gaat de geplande oplevering in 2024 lukken?
“Ik voorzie nu geen redenen waarom dit niet zou lukken. Natuurlijk zijn er altijd wel uitdagingen. De oplevering is bijvoorbeeld weersafhankelijk: als het hard waait dan wil je de collega’s niet op 27 meter hoogte aan het werk zetten. Binnenkort gaan we het kanaal baggeren; het is altijd weer spannend wat je dan tegenkomt. Een andere uitdaging zit in de hoogte en diepte die we bereiken met de werkzaamheden. De werkzaamheden moeten dan ook goed en uitgebreid worden voorbereid. Het allerbelangrijkste is dat iedereen veilig en gezond thuiskomt. Onze aannemer heeft oog voor de omgeving en de veiligheid van het personeel. We denken met hem mee en bekijken altijd de werkplannen.”
Welke maatregelen treft Rijkswaterstaat als de oplevering niet in 2024 wordt gerealiseerd?
“Naast het beheersen van het zout in het kanaal bewaken wij samen met onze opdrachtnemer de planning en treffen wij maatregelen mocht er toch vertraging ontstaan. We zullen dan bijvoorbeeld in het weekend moeten doorwerken. Ook kan er een tijdelijk noodschot worden geplaatst. De zoutdam kan het hierdoor toch doen, ondanks dat deze nog niet is afgebouwd.”
Hoe kijk je terug op de meer dan een jaar ingebruikname van de Zeesluis IJmuiden?
“Tijdens de opening van de Zeesluis IJmuiden had ik een andere functie bij Rijkswaterstaat, maar ik heb die dag uiteraard als collega meegekeken. Helaas digitaal, aangezien de opening tijdens de coronaperiode plaatsvond. De Zeesluis IJmuiden is een indrukwekkend project. Er is iets moois gerealiseerd.”
Wat is volgens jou het grootste belang van deze zeesluis?
“De Zeesluis IJmuiden is iets om trots op te zijn als Rijkswaterstaat en als inwoner van het Noordzeekanaalgebied. Enerzijds zorgt de zeesluis voor hoge waterkering. Het belang hiervan wordt vaak onderschat, terwijl met zeespiegelstijgingen de kans op overstromingen toeneemt. Anderzijds zorgt de Zeesluis IJmuiden voor een betrouwbare toegang tot de Amsterdamse haven, omdat schepen door de diepte van de zeesluis ook bij eb geschut kunnen worden. Door dit getijdeonafhankelijk schutten, hebben schepen 24/7 toegang tot het Amsterdamse havengebied.”
Welke ontwikkelingen gaan de komende tijd belangrijk worden?
“Voor de zoutdam is prijsontwikkeling erg belangrijk. Dit is van invloed op de inkoop. Voor de overige projecten van Rijkswaterstaat zijn de ontwikkelingen in de stikstofproblematiek en de elektrificatie van materieel ook belangrijk.”
Lig je eigenlijk wel eens wakker van de complexiteit van een sluis?
“Wakker liggen? Nee hoor, dat doe ik niet zo snel meer. Hoe dat komt? Omdat ik op tijd naar bed ga. Even zonder grappen, ik lig niet meer wakker van mijn werk omdat ik met een projectteam vol denkkracht samenwerk waarin we samen naar oplossingen kijken. Als er problemen zijn, komen we daar altijd weer uit. Of ik ooit weer wakker van mijn werk kan liggen? Misschien als we op landelijk niveau geen oplossing weten te vinden voor een probleem, maar dat zie ik voor de bouw van de zoutdam niet zo snel gebeuren.”
Het persoonlijke verhaal van Koen Overtoom over de ingebruikname van Zeesluis IJmuiden staat hier.
Beide verhalen zijn opgehaald door Jiska Kroon.
- Vorige
Overzicht
Volgende