Ruimte

Inhoud

Uitvoeringsagenda NOVEX-NZKG 2025-2029

Rijk, regio en partners maken afspraken over toekomstbestendig Noordzeekanaalgebied

In 2023 stippelden Rijk, regio en partners een koers uit voor het Noordzeekanaalgebied. Nu zetten zij de volgende stap. De partijen werken de komende jaren onder meer aan een gezondere leefomgeving, de energietransitie, woningbouw en een sterk water- en bodemsysteem. Onderwerpen waarop afstemming en samenwerking van belang is om tot een toekomstbestendig Noordzeekanaalgebied te komen. Partijen gaan onder andere in gesprek over de toekomst van de Houtrakpolder en zetten gezamenlijk in op stedelijke vernieuwing in de IJmond. Deze en andere afspraken zijn op 9 december 2024* vastgelegd in de Uitvoeringsagenda NOVEX-NZKG 2025-2029.

Houtrakpolder

De Houtrakpolder is in beeld als locatie voor diverse functies. Het gebied langs de oostzijde van de Houtrakpolder is een mogelijk kansrijke locatie voor een nieuw 380 kV-transformatorstation, dat nodig is om het elektriciteitsnet te verzwaren, netcongestie te verhelpen en de verduurzaming van de industrie mogelijk te maken. Daarnaast is de Houtrakpolder in beeld als potentiële locatie voor piekwaterberging, ligt er een strategische reservering voor een extra havenbekken én is het gebied van landschappelijke en ecologische waarde. De verschillende functies die in de Houtrakpolder mogelijk zijn vragen om zorgvuldige afstemming en samenwerking tussen de partijen in het gebied. In de uitvoeringsagenda is dan ook afgesproken dat in 2025 en 2026 het bestuurlijke gesprek wordt gevoerd over de afweging tussen de verschillende functies.

De uitvoeringsagenda zet in op het versterken van landschappen en ecologie in het Noordzeekanaalgebied, met name op plekken waar de komende jaren nieuwe energie-infrastructuur wordt gebouwd. Daarom stelt de provincie samen met partners een landschapsplan op voor de Houtrakpolder. Koppelkansen worden op deze manier zo optimaal mogelijk benut.

Stedelijke vernieuwing

Voor het verbeteren van de leefbaarheid van naoorlogse wijken en voor nieuwe woningbouw starten de gemeenten Beverwijk, Heemskerk en Velsen met planvorming voor stedelijke vernieuwing in de IJmond, met steun van de provincie Noord-Holland. In deze voorbereiding, die naar verwachting rond 2027 gereed is, wordt het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening actief betrokken. Voor de planvorming is 3 miljoen euro beschikbaar uit het fonds Gebiedsinvesteringen Netten op Zee. Zodra het plan er ligt kunnen financiële afspraken met het Rijk worden gemaakt om deze gemeenschappelijke ambitie in het daaropvolgende decennium te realiseren.

Samenwerking in het Noordzeekanaalgebied

Omdat veel opgaven in het Noordzeekanaalgebied samen komen is het in 2020 aangewezen als NOVI-gebied en in 2022 als NOVEX-gebied. Rijk, regio en partners in het Noordzeekanaalgebied gaan complexe opgaven in de regio daarmee samen aan en werken sinds vorig jaar vanuit een nieuwe gezamenlijke en integrale koers: het Ontwikkelperspectief Noordzeekanaalgebied (2023). Hierin is aangegeven hoe zij de komende jaren aan de slag gaan op verschillende thema’s: gezondere leefomgeving, energietransitie, circulaire economie, haven en industrie, woningbouw, landschap en ecologie, en water en klimaatadaptatie. De Uitvoeringsagenda NOVEX-NZKG 2025-2029 werkt het Ontwikkelperspectief uit in concrete projecten. In dit dynamische gebied is en blijft samenwerking de leidraad.

* Onder voorbehoud van instemming door het college van de gemeente Amsterdam.

Klik op de afbeelding voor een grote weergave van het eindbeeld Uitvoeringsagenda NOVEX-NZKG.

Ontwikkelperspectief NZKG

NOVEX-aanpak NZKG

De komende decennia komen grote opgaven op het Noordzeekanaalgebied af.

• De energie- en circulaire transitie vraagt ruimte in onze haven- en industriegebieden.
• Aan de randen bouwen we woningen en werken we aan een gezondere leefomgeving.
• Door klimaatverandering komt de grens van ons watersysteem in zicht en is meer ruimte nodig om water op te vangen.

Met al deze uitdagingen hebben we tegelijkertijd te maken. Daarom werken wij, Rijk, regio en partners, vanuit één gezamenlijke koers: het Ontwikkelperspectief Noordzeekanaalgebied. De samenwerkende partijen hebben deze koers vastgesteld in het Bestuursplatform van december 2023. De koers is verder uitgewerkt in de Uitvoeringsagenda NOVEX-NZKG 2025-2029. Op 9 december 2024 stemde het Bestuursplatform in met de Uitvoeringsagenda NOVEX-NZKG 2025-2029 en is deze onderschreven als leidraad voor verdere samenwerking. In 2025 wordt een Regionale Investeringsagenda (RIA) uitgewerkt door regio en Rijk.

De essentie van onze integrale aanpak komt in drie gebieden samen; de IJmond, Westpoort en de Houtrakpolder.

Een gezondere leefomgeving in de IJmond

Weergave van de projecten in de IJmond. Bron: Ontwikkelperspectief NZKG.

In de IJmond willen we snel een gezondere leefomgeving realiseren. De ontwikkeling van een nieuwe energie-infrastructuur legt hiervoor een basis. Vanuit de nieuwe Energiehaven en de Zeehaven IJmuiden werkt de offshore aan nieuwe windparken in zee. De IJmond is via zeekabels hierop aangesloten via een transformatorstation. Groene elektriciteit, gas en waterstof leggen de basis voor een snelle transitie van Tata Steel, die noodzakelijk is om te komen tot een gezondere leefomgeving.  Daarnaast is in de IJmond een aanpak nodig om de fysieke leefomgeving van naoorlogse wijken te verbeteren. Gemeenten, met steun van provincie en Rijk, zetten daarom in op stedelijke vernieuwing van woonwijken en het aansluiten van deze wijken op warmtenetten. Ook maken ze groene verbindingen naar recreatiegebieden, zoals de Wijkermeerpolder en Spaarnwoude.

Energietransitie, circulaire economie en woningbouw in Westpoort

Weergave van de projecten in Westpoort. Bron: Ontwikkelperspectief NZKG.

Het inpassen van alle onderdelen van de energie- en circulaire transitie is een grote opgave. In de omgeving van de 380 kV-hoogspanningskabels is ruimte nodig voor nieuwe transformatoren. Deze locaties worden de komende jaren gezocht. Aan de westkant van Westpoort komen nieuwe installaties voor de productie van waterstof en groene vloeibare brandstoffen. Hiervoor is extra risicoruimte nodig aan de westkant van Westpoort. Wat er nodig is voor een circulaire economie nodig wordt de komende jaren nader uitgewerkt in een circulaire strategie. Voor woningbouw is een deel van transformatieplannen in voorbereiding of realisatie genomen. Verdere realisatie van onze transformatie ambitie voor woningbouw wordt gezamenlijk afgestemd met onze partners, waarbij rekening wordt gehouden met het tempo van de energie- en circulaire transitie in onze haven- en industriegebieden.

Haven, landschap en watersysteem in de IJmond en Houtrakpolder

Weergave van de projecten in de IJmond en Houtrakpolder. Bron: Ontwikkelperspectief NZKG.

In het hele Noordzeekanaalgebied is ruimte nodig voor de energietransitie. In de IJmond wordt een Energiehaven ontwikkeld. Na de transitie van Tata Steel komt ruimte vrij die ingezet kan worden voor doorgroei van deze ambitie: de Energiehaven Plus. Nabij de 380 kV-hoogspanningsleidingen komen extra transformatoren om het elektriciteitsnet te versterken. En aan de westkant van Westpoort wordt extra risicoruimte gecreëerd om veilig te werken met waterstof en tegelijkertijd het bestaande havengebied intensiever te benutten.  Als wij de komende jaren deze drie onderdelen (energiehaven, transformatoren, risicoruimte) hebben gerealiseerd en er voldoende ruimte overblijft in de havengebieden, dan is uitbreiding van het havengebied niet nodig. In dat geval kan de reservering voor een havenbekken in de Houtrakpolder vervallen. Deze polder kan dan ingezet worden voor het versterken van de ecologie én als een van de piekwaterbergingen die in de toekomst nodig zijn langs en rond het Noordzeekanaal, als gevolg van klimaatverandering.

Gebiedsbiografie NZKG

Vanuit de NOVEX-aanpak NZKG is een gebiedsbiografie opgesteld door MOOI Noord-Holland. Hierin wordt beschreven hoe het Noordzeekanaalgebied is ontstaan, hoe het gebied er nu uitziet, wat het Noordzeekanaal uniek maakt én hoe deze bijzondere kenmerken benut kunnen worden bij nieuwe ontwikkelingen.

Per thema benoemt MOOI Noord-Holland wat kenmerkend is voor het Noordzeekanaalgebied en geeft ‘omgangsvormen’ mee. Deze ‘omgangsvormen’ beschrijven hoe je met de relicten van de geschiedenis en de kenmerken van het bestaande landschap om kunt gaan als je ruimtelijke plannen in het Noordzeekanaalgebied gaat ontwikkelen en vormgeven. We raden ontwerpers, ontwikkelaars en beleidsmakers aan om de gebiedsbiografie te lezen. Kennis van het verleden en de kwaliteiten die in het gebied aanwezig zijn, bieden de kans dat plannen beter, rijker, mooier worden.

• Bekijk de Gebiedsbiografie NZKG

Monitor Ruimte-intensivering NZKG

De samenwerkende partners in het Noordzeekanaalgebied presenteren jaarlijks een actualisatie van de Monitor Ruimte-Intensivering NZKG (RI-monitor NZKG). Ruimte-intensivering staat voor het optimaal benutten van de beschikbare ruimte. De RI-monitor brengt de feiten over de ontwikkelingen op de bedrijventerreinen langs het kanaal in beeld en beschrijft verschillende indicatoren (o.a. gronduitgifte, bedrijvigheid, werkgelegenheid en overslag).

• Bekijk de RI-monitor NZKG 2024 of download de pdf van de monitor (deze meting gaat over de ontwikkelingen in 2023).