Grote kans dat er voedingsmiddelen van het Zaanse ofi in je keukenkastje liggen. De cacaoproducent levert bijvoorbeeld cacaobonen voor een vijfde van de chocoladerepen wereldwijd. Er kunnen 90 miljard koppen koffie worden geschonken van de geleverde ofi-koffie. Het productieproces ligt vaak onder vuur vanwege de ammoniakuitstoot. Welke stappen heeft ofi het afgelopen jaar gezet in de energietransitie? Aan het woord Eric Nederhand van ofi, Manager Engineering voor Europa, het Midden-Oosten en Afrika (EMENA) en voorzitter van Zaanstad Maakstad.
“Zie je die biomassaketel?” Nederhand wijst trots naar een grote zilveren installatie op het terrein van de cacaofabriek in Koog aan de Zaan. “Daarmee worden cacaodoppen sinds februari 2022 als brandstof gebruikt om stoom op te wekken. Hierdoor wordt de uitstoot van broeikasgassen verminderd.” Het is volgens Nederhand een van de maatregelen om het productieproces te verduurzamen. De jaarvracht ammoniak gaat omlaag van ruim 260 ton in 2020 naar circa 12 ton per oktober 2024 en ruim 4 ton per 1 januari 2028. Volgens Nederhand stoot de cacaofabriek in de Zaan momenteel 84 procent minder ammoniak uit, al gaat de reductie voor sommige omwonenden niet snel genoeg.
Eric Nederhand, Ofi-Manager Engineering voor EMENA. Foto Joanne de Lijster.
Nederhand schudt ondertussen de handen van verschillende collega’s. Veel is hij niet meer in de Zaan, sinds het hoofdkantoor is verhuisd naar Amsterdam. “Alle businessunits zitten nu bij elkaar, dat schakelt makkelijker. Wel mis ik het contact met de fabriek. Ik ben en blijf een man van de operatie.”
Silicon Valley van de voedselindustrie
Nergens in Nederland opereren er zoveel voedselorganisaties in een gebied als in de Zaan. Volgens Nederhand zijn de inmiddels zestien Zaanse voedselbedrijven die zich hebben verenigd in Zaanstad Maakstad goed voor zeker 2.500 banen, exclusief toeleveranciers. Niet voor niets wordt Zaanstad de Silicon Valley van de voedselindustrie genoemd. “We mogen trots zijn op onze Zaanse industrie en dit vaker uitstralen”, vindt Nederhand. “We zijn veel te bescheiden.” Hoe dat komt? “De ‘niet lullen, maar poetsen-mentaliteit’ die kenmerkend is voor Zaankanters.”
Keerzijde van alle Zaanse fabrieken tezamen is dat zij 30 procent van de totale energievraag binnen het Noordzeekanaalgebied consumeren (Tata Steel niet meegerekend). Dit is schadelijk voor de omliggende Natura 2000-gebieden en het belemmert de woningbouwplannen van de gemeente, omdat de stikstofruimte beperkt is. Om gezamenlijk te werken aan de energietransitie in het Noordzeekanaalgebied, het onderwijs en de infrastructuur van Zaanstad, hebben verschillende Zaanse voedselbedrijven zich in 2019 verenigd in Zaanstad Maakstad.
De vereniging richt zich daarnaast ook op het verbeteren van de samenwerking tussen de Zaanse industrie en de gemeente Zaanstad. “We overleggen regelmatig en worden tegenwoordig meegenomen in de plannen van de gemeente”, vertelt Nederhand, die medeoprichter is van Zaanstad Maakstad. “Vroeger werd gemeentelijk beleid nog wel eens zonder overleg met de voedselindustrie gemaakt. En hadden we botsende belangen. Nu informeren we elkaar vroegtijdig en zijn we in een veel vroeger stadium betrokken geweest bij onder andere de herziening van het geurbeleid en de woningbouwplannen in de omgeving van de fabriek. Omdat we transparant willen zijn naar onze omgeving, heeft ofi daarnaast een keer in het kwartaal een bewonersoverleg.”
Van de weg naar het water
Zaanstad Maakstad is sinds 2021 ook betrokken bij de Bestuurscommissie Energietransitie binnen het Noordzeekanaalgebied, een samenwerkingsverband van bestuurders van gemeenten binnen het Noordzeekanaalgebied en de provincie Noord-Holland, het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en directieleden van netbeheerders en uit het bedrijfsleven. “Zo kunnen we met andere industrieën binnen het Noordzeekanaalgebied en de provincie Noord-Holland samen optrekken in de energietransitie. We zijn bijvoorbeeld in gesprek met het Rijk over subsidies en ondersteuning voor de uitrol van aardgas naar waterstof. Als samenwerkingsverband krijg je meer voor elkaar.”
Daarnaast bekijkt Zaanstad Maakstad hoe de voedselorganisaties gezamenlijk het vrachtverkeer binnen Zaanstad kunnen reduceren. Er wordt onderzocht of (een deel van) de eindproducten per schip via het water van de Zaan vervoerd kunnen worden naar een hub, van waaruit vrachtwagens de producten naar Nederlandse klanten en daarbuiten vervoeren. “Door meer over het water en minder over de weg te vervoeren, ontlasten we het bewoonbare gebied.”
Nederhand is naast voorzitter van Zaanstad Maakstad ook voorzitter van Techlands. Dit is een techniek brede samenwerking tussen opleiders, bedrijven en de overheid in en rond Zaanstreek-Waterland. “Om duurzame installaties te bedenken en bouwen en de energietransitie te laten slagen, heb je technici nodig. Daarvan is momenteel een tekort.” Daarom investeert Nederhand met Techlands in technisch onderwijs, door jongeren en zij-instromer enthousiast te maken voor het vak.
Braafste jongetje van de klas
Dat ‘zijn’ ofi regelmatig negatief in het nieuws is, daar ligt Nederhand door alle inspanningen van de cacaofabriek en Zaanstad Maakstad dan ook niet wakker van. “We lopen met ons duurzaamheidsprogramma voor op de Zaanstreek én Nederland. Ik geloof in hetgeen wat we doen.” Wel onderstreept Nederhand het belang van realistische overheidsplannen rondom de energietransitie.
“Door de energietransitie en toenemende elektrificatie van de industrie groeit de vraag naar transportcapaciteit op het Nederlandse elektriciteitsnet. Hierdoor is netcongestie ontstaan, wat de continuïteit van de energietransitie onder druk zet. De overheid moet zorgen voor uitbreiding van het energienetwerk.”
Hij vervolgt: “Aan duurzaam ondernemen hangt een prijs. Een prijs die niet alleen maar kan worden doorberekend binnen het bedrijfsleven. Nederland probeert het braafste jongetje van de klas te zijn, maar als de ofi-kosten stijgen, dan is dat van invloed op onze sterke internationale concurrentiepositie. Ik hoop mijn duurzaamheidsreis voort te zetten en mijn milieuafdruk te verkleinen, zonder mijn concurrentiepositie te verliezen. Dat gaat uiteindelijk ten koste van een industrie die de omgeving ook veel oplevert.”
Olam food ingredients
Olam food ingredients (ofi), waar het Zaanse Olam Cacao onderdeel van is (voorheen Cacao de Zaan), levert voedingsmiddelen en grondstoffen zoals cacao, koffie, zuivel, noten en specerijen over de hele wereld. De fabrikant heeft meer dan 20.000 werknemers, is actief in 51 landen en levert aan meer dan 8.000 klanten.
Het persoonlijke verhaal van Eric Nederhand is opgehaald door Jiska Kroon. De foto’s zijn gemaakt door Joanne de Lijster.
- Vorige
Overzicht
Volgende